Spiral, doğum kontrol yöntemleri arasında en fazla tercih edilenler arasında yer almaktadır. Rahim içi araç olarak bilinen spiral, spermlerin tüplere ilerlemesine engel olarak doğum kontrolünü sağlar. Bu etkisine rağmen tüplere ulaşan ve döllenen yumurtanın rahme yerleşmesine engel olarak gebeliği önler. Nadiren, rahim içi yapışıklıkların önlenmesi amacıyla da spiral kullanılabilir. Ancak temel olarak spiral, doğum kontrol işleviyle gebeliği önler.

Genellikle T şeklinde olan spiral, plastiğin üzerine bakır tel sarılmasıyla oluşturulur. Alt uç kısımlarında hem kontrolü sağlamak hem de çıkarılması için kullanılan bir ip bulunur. En çok kullanılan spiral türü, polietilen gövde üstü baryum sülfatla kaplı olanlardır. Bakır kullanımı, röntgen sırasında rahat görünmelerini sağlamak içindir. Bazı spirallerde bakır yerine progesteron hormonu kullanılır. Bu sayede kanama miktarı azaltılabilir. Diğer spiraller, ilk 3-4 ay adet kanamasında artışa yol açabilir. Progesteron hormonu içeren spiral, diğerlerine göre daha pahalıdır.

Rahme spiralin takılmasıyla birlikte gebelikten koruyucu etkisi de başlar. Bu etki, spiralin rahimden çıkarılmasıyla son bulur. Spiralin rahimde kalma süresi 5-10 yıl kadardır. Genellikle ilk 5 yıldan sonra değiştirilmesi önerilir. Bu süre, spiralin koruyuculuğunun en üst düzeyde olduğu süreçtir. Spiral doğum kontrol yöntemi olarak tercih edilirse, kadının gebe kalma olasılığı %1 kadardır. Spiralin takılmasından önce kadına jinekolojik muayene yapılmalı ve gerekli olduğu takdirde smear testi de yapılmalıdır. Elde edilen sonuçlara göre spiral takma için uygun bir zaman belirlenir. Genellikle spiral takma ağrıya yol açmaz, ancak lokal anestezi de uygulanabilir. Doğum sonrasında, sezaryen doğum anında ya da düşük sonrası spiral takılmasında sakınca yoktur.

Spiral takılması için adaylarda bazı kriterlerin olması gerekir. Bu adaylarda spiral doğum kontrol yöntemi oldukça başarılı olur. Kadının daha önce en az bir defa doğum yapmış olması, rahim ağzında yara olmaması ve adet düzensizliği sorununu yaşamaması gerekir. Cinsel hastalıklar bakımından fazla risk taşımaması, son bir yıl içinde pelvik iltihabı, klamidya enfeksiyonu, gonore geçirmemiş olması gerekir. Doğum yapmış ve emzirenlere ise doğumdan 40 gün sonra spiral takılabilir. Doğum kontrol hapı kullanmayan, sigara içmeyen adaylar da spiral için uygundur. Spiral doğum kontrol yöntemi olarak uzun süreli korunmayı isteyen, koruma etkisi yüksek oranda olan bir yöntem isteyen kadınlara bu koşulları taşıdığında rahatlıkla takılabilir.

Spiral takılmasını engelleyecek en önemli etken gebelik şüphesidir. Bunun dışında önceden geçirilen enfeksiyonlar, bel soğukluğu, son 3 ayda enfekte düşük yapanlar, birden fazla cinsel partnerin olması durumunda, bağışıklık sistemini zayıflatan lösemi, AIDS gibi hastalıkları olan, kalp kapakçığı hastalarına spiral takılamaz. Ayrıca sebebi tespit edilemeyen adet düzensizliğinde, adet kanamaları şiddetli olanlarda spiral uygun değildir. Bakır alerjisi olanlar, pap smear testi normal olmayanlar, diatermi ısı tedavisi görenler, vücudunda bakır birikimine yol açan Wilson sendromu hastalarına da spiral takılamaz. Spiral, kadınlarda enfeksiyona karşı yatkınlığa neden olur. Bu spiralin en önemli dezavantajları arasındadır. Bu nedenle spiral takılacak kişilerin en uygun adaylar arasından tercih edilmesi önemlidir.

Spiral takılmadan önce mutlaka kadının jinekolojik muayeneden geçirilmesi gerekir. Spiral için uygunluk belirlenirse, tercihen adet dönemi içinde bir gün tespit edilir. Bu kanamanın başında, ortasında ya da bittikten hemen sonra 1-2 gün içinde olabilir. Ancak spiral takıldığında kadının gebe olmadığı teyit edilmelidir. Ayrıca adetin sonlarına doğru spiral daha kolay rahme yerleştirilebilir.

Spiral doğum kontrol yöntemi olarak takıldıktan sonra adet gecikmesi olursa, baygınlık, kasıkta kramp, şiddetli kasık ağrısı, ateş ve titreme gibi etkiler olursa hemen doktora gidilmelidir. Ayrıca kokulu vajinal akıntı, anormal kanama gibi etkiler de beklenmeyen komplikasyonlar arasındadır. Spiral takılınca cinsel ilişkide bile hissedilmez. Eğer hissediliyorsa yerinden oynamış olabilir. Bu nedenle kontroller ihmal edilmemelidir.